luszowice

Luszowice są jednym z sześciu sołectw wchodzących w skład gminy Chrzanów. Ich obszar wynosi 7,92 km2. Położone są na Wyżynie Śląskiej, w części zwanej Pagórami Jaworznickimi, w obrębie Garbu Ciężkowickiego o urozmaiconej pagórkowatej rzeźbie do wys. 340 m n.p.m. rozciętej doliną Luszówki, która jest dopływem rzeki Chechło. Położona w północnej części gminy wieś graniczy z sołectwem Balin, Okradziejówka, osiedlem Północ – Tysiąclecia i gminą Trzebinia. Wieś charakteryzuje się układem widłowym. Zabudowa pochodząca z lat powojennych (1945-1970) ma charakter wiejsko-podmiejski.

LUDNOŚĆ

Liczba ludności w gminie w latach 2003-2009 wykazuje tendencję spadkową. W 2003 roku wynosiła 50 375 mieszkańców, a w 2009 – 49 145 mieszkańców. W przeciwieństwie do tendencji w gminie liczba ludności we wsi Luszowice rośnie. W 2003 roku wynosiła 1 777 osób, a w 2009 – 1 800 osób (wg ewidencji ludności na 12.2009 r.). Stanowi to około 3,7% populacji gminy.

HISTORIA

Historia wsi Luszowice jak i całego regionu związana jest z górnictwem. W XVI i XVII wieku wydobywano tu rudę ołowiu, a w XIX wieku rudę cynku. Pierwsze wzmianki historyczne o miejscowości pochodzą z XIII wieku – istniejąca na skraju puszczy osada nazywała się Luszka i była związana z powstałą w pobliżu kopalnią ołowiu. Za panowania Leszka Białego (1202 – 1227) osiadł tu jego wuj Leszek, posiadający przywilej poszukiwania srebra i ołowiu. W roku 1791 Luszowice należały do biskupów krakowskich, a podlegały parafii w Kościelcu. Wieś liczyła wtedy ponad 300 osób i 56 domów. Przypuszcza się, że wieś wcześniej była własnością klasztoru benedyktynek w Staniątkach, a później na przełomie XVI i XVII wieku należała do dóbr Tęczyńskich. Jan Tęczyński oddał ją biskupom krakowskim w zamian za Krzeszowice. W 1857 roku Luszowice były własnością rządową i liczyły ok.600 osób. W 1918 roku właścicielem wsi było Gwarectwo Jaworznickie.

Obszar sołectwa Luszowice pomimo silnych przekształceń spowodowanych górnictwem ród cynku i ołowiu, które istniało tu od XVI wieku, obejmuje wiele terenów wartościowych przyrodniczo.

Do najważniejszych zalicza się:

      • fragmenty torfowisk niskich i zbiorowisk bagiennych, które zachowały się w zachodniej części sołectwa Luszowice, w dolinie potoku Luszówka i jego dopływu odwadniającego Kolonię Piaski, a także w pobliżu szybu podsadzkowego kopalni Trzebionka. Z ciekawszych roślin rośnie tu w dużej ilości czermień błotna (jedyne stanowisko w gminie), turzyca prosowata, turzyca zaostrzona, turzyca pospolita turzyca Davalla, pałka szerokolistna, dziewięciornik błotny, wełnianka szerokolistna, wierzba rokita a także storczyki – storczyk szerokolistny i kruszczyk błotny.
        Z ptaków tu spotykanych należy wymienić: pliszkę żółtą, trzcinnika łozówkę i pokląskwę. Żyją tu także płazy: traszka zwyczajna, żaba wodna i żaba trawna. Zachowanie tych zbiorowisk wraz z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt jest szczególnie godne polecenia ze względu na blisko położony szyb kopalni.
      • duży obszar łąk wilgotnych i torfowisk niskich z licznymi stanowiskami rzadkich roślin w źródliskach potoku Wodna tuż powyżej kopalni Trzebionka. Istnieje tu obfite stanowisko bobrka trójlistkowego (jedyne w gminie) oraz takich roślin chronionych jak: storczyk szerokolistny, gołka długoostrogowa i kruszczyk błotny.
Plan Odnowy Miejscowości Luszowice na lata 2010-2017 

9 gatunków na uwagę zasługują: sierpik barwierski, krwiściąg lekarski, wełnianka szerokolistna, turzyca Davałla, lepiężnik różowy, skrzyp pstry i skrzyp zimowy. Od wschodu przylega do łąki wzgórze wapienne porośnięte murawą kserotermiczną, w której obficie rośnie szałwia łąkowa. Z ptaków można tu spotkać pokląskwęi pliszkężółtą, a na przyległych odłogach skowronka kuropatwę i bażanta. Fragmenty roślinności kserotermicznej w Mrowcach.

W bujnej murawie rośnie tu szereg roślin chronionych: dziewięćsił bezłodygowy, kruszczyk rdzawoczerwony, goryczka gorzkawa, goryczka orzęsiona, wilżyna ciernista oraz innych typowo kserotermicznych np.: kłosownica pierzasta, przełącznik kłosowy, głowienka wielkokwiatowa, posłonek pospolity, rutewka mniejsza, goździk kartuzek i chaber driakiewnik. Z ptaków można spotkać na tym terenie makolągwę, kłąskawę, szczygła, trznadla, skowronka, kuropatwę, bażanta i myszołowa. Z żyjących w sąsiedztwie ssaków należy wymienić zająca, sarnę i lisa. Bogaty jest świat owadów reprezentowanych między innymi przez motyle – szlaczkoń szfraniec, czerwończyk, żarek i modraszek malczyk oraz trzmiele – ziemny i kamiennik. Do kategorii terenów o wysokiej wartości przyrodniczej zaliczono małe przylaski na terenie sołectwa oraz łąki i nieużytki stanowiące strefę ochronną osadnika Trzebionka, gdzie rośnie m.in.: gołka długoostrogowa, storczyk szerokolistny, kruszczyk błotny, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk rdzawoczerwony, goryczka wąskolistna, centuria pospolita, tłustosz pospolity i komonica skrzydlatostrąkowa. Natomiast do terenów cennych pod względem przyrodniczym zaliczamy łąki w źródlisku potoku Wodna a także dolinę rzeczną Luszówki. Tereny te są zagrożone przez działalność człowieka szczególnie szkody górnicze.

Na terenie Luszowic możemy spotkać wiele gatunków roślin podlegających ścisłej lub częściowej ochronie, tj.: czermień błotna, głowienka wielkokwiatowa, goryczka gorzkowa, goryczka wąskolistna, gółka długoostrogowa, kalina koralowa, dziewięciornik błotny, kosatka kielichowata, komonica skrzydlato strąkowa, kosaciec syberyjski, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk rdzawoczerwony, kruszyna pospolita, siedmiopalecznik błotny, storczyk szerokolistny, szałwia łąkowa, tłustosz pospolity, wierzba płożąca. W północnej części sołectwa na podmokłych łąkach występuje kureczka nakrapiana – gatunek objęty ścisłą ochroną, wpisany do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt” w kategorii niższego ryzyka (tzn. jako gatunek występujący powszechnie i obficie). Na granicy sołectwa Luszowice i gminy Trzebinia znajduje się ciekawy pod względem geologicznym teren tzw. Podbuczyna, gdzie możemy zobaczyć pozostałości obiektów górniczych tj. „dzikie” kopanki piasku oraz dolinę, którą odprowadzono wodęze sztolni odwadniających kopalnie rud. Na urwistym zboczu znajdującym sięw pobliskim lesie znaleźć można warpie i zapełznięte łomy, dziś już nie wiadomo czy odkrywkowe kopalnie galmanu, czy też dolomitu.

(źródło: „Plan Odnowy Miejscowości Luszowice na lata 2010-2017”, opr. Urząd Miejski w Chrzanowie)